شورش لرستان

تاريخ گذشته‌اي است كه آينده را مي‌سازد و در عين حال بيان حقايق تاريخي و مستلزم دست‌رسي به اسناد و مدارك معتبر، واقع‌نگري و پرهيز از هر گونه پيش‌داوري است. آنچه را كه پيش رو داريد تاريخ منظومي است از سروده‌هاي ميرزا علي‌محمّد‌خان ‌بني‌آدم ملقب به شريف‌الدّوله از رجال برجسته اواخر عهد قاجار و اوايل دوره پهلوي كه مناصب حكومتي متعدد و مهمّي را عهده‌دار بوده است و پس از كودتاي سردارسپه به عنوان حاكم بروجرد، لرستان و خوزستان منصوب و مشغول به خدمت مي‌گردد.

شريف‌الدّوله بني‌آدم از طبع شعر برخوردار بود و از وي ديوان اشعاري در مورد جنگ‌هاي ارتش براي دفع اشرار در مناطق كردستان و لُرستان به يادگار مانده است. اين كتاب مربوط به بخشي از مشاهدات وي از وقايع لرستان و خوزستان در مدت والي‌گري او در آن مناطق مي‌باشد.

براي مشاهده‌ي شناسنامه و فهرست كتاب، اينجا را كليك كنيد.

{tab  نقد کتاب}

یادداشتی از ایرج افشار درباره کتاب شورش لرستان در مجله بخارا

شورش لرستان نام کتابی است  به گردآوری آقای یدالله ستوده، با خوش‌سلیقگی تمام (1388). مسبب تنظیم این کتاب تاریخی به دست آمدن منظومه‌ای است که علی‌محمدخان شریف‌الدوله از وضع شلوغی لرستان در دوران حکومت خود (1303 قمری) که از سوی قوام‌السلطنه بدان صوب رفت و حوادثی سخت و خونین را پشت سر داشت. نسخه‌ی این منظومه (البته کاملاً سست) را که صحافی بروجردی به نام علی‌محمد در ذی‌قعده 1343 (تیر 1304) برای خود کتابت کرده (البته بدخط) آقای ستوده فصل اصلی این کتاب قرار داده و با توانایی حواشی خوبی به مناسبت اشارات مندرج در ابیات بر آن افزوده است و چه عکس‌های ممتازی را از این‌جا و آن‌جا به دست آورده و آذین کتاب کرده است.

از ص 215 مجموعه‌ای است از 123 سند که از هر گوشه‌ای به دست آورده و مربوط به سال‌های 1332 قمری (احمدشاه) تا 1334 شمسی و ناظر به ناامنی‌ها، زد و خوردها، شکایت‌های طوایف مختلف محل است و طبعاً هر یک برای گوشه‌ای از تاریخ مردم لرستان ارزشمند است و با این کار همت تاریخ‌دوست خود را در این صفحات ماندگار ساخته است.

در این بخش نیز بسیاری عکس دیدنی چاپ شده است. کاش آقای ستوده زیر کلیه‌ی عکس‌ها شماره‌ی ردیف داده و فهرستی جداگانه از آن‌ها را به ترتیب الفبایی تنظیم کرده و آن شماره را کنار عکس‌ها گذاشته بود. این مجموعه نمونه‌ی خوبی خواهد بود برای دیگران.

این کتاب برای من از باب دیگری هم دل‌انگیز است زیرا در نوسالی خود شریف‌الدوله‌ی شیبانی پیرمرد را با آن وقار و طمأنیه مخصوص در خانه‌ی علی پاشا صالح (دامادش) دیده بودم. صالح پنجشنبه‌ها نشست خانوادگی و دوستانه داشت و از هر قبیله به دیدنش می‌رفتند. پدر من هم که با صالح دوست جانی و همدم و مخصوصاً هم‌محله بودند غالباً به آن‌جا سر می‌زد. اغلب مرا هم با خود می‌برد که با بچه‌های صالح سیندخت و فروغ و فرهنگ بازی کنم. پس از آن سال‌ها و بعد از وفات شریف‌الدله 1325 که خودم گاه به مجلس صالح می‌رفتم و بارها صحبت مرحوم شریف‌الدوله در آن مجلس به میان می‌آمد هیچ‌گاه نشنیده بودم که شریف‌الدوله طبعک شعر داشته است. فرزند برومندش احمدعلی‌خان بنی‌آدم هم که غالباً آنجا دیده می‌شد و با هم دوست شده بودیم اشارتی به شعر پدرش نمی‌کرد. ایشان در سنوات پس از استانداری کرمان روزی مرا به خانه‌ی خود برد که چند نسخه‌ی خطیش را ببینم چون جنگ صفوی مفصلی به نام حاصل الحیات داشت اجازه داد برای کتابخانه‌ی مرکزی دانشگاه عکس گرفته شد.

(بخارا، شماره 72 و 73، مهر - دی 1388)

{/tabs}